Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararına Karşı Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru: Dar, Sarp ve Kısmen Açık Bir Yol
Bu makale geçtiğimiz 5 yıla yayılan Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru ve ceza muhakemesine ilişkin çalışmaların bir ürünü. Yaklaşık iki yıldır yazmak istediğim, ancak Mahkeme'nin karar sayısı yeterli tüm konuyu kapsayan bir düzeye ulaşmadığı için bugüne kadar bekleyen bir mesele.Böyle bir başvuru yapmayı düşünenlere, bu başvuruyu hangi aşamada ve hangi şartları yerine getirdikten sonra, başvurabileceklerini gösteren bir çalışma olmasını istedim. Dilerim faydalı olur. Özet: Kovuşturmaya yer olmadığı kararlarına karşı Anayasa Mahkemesi'ne yapılan bireysel başvuruların önemli bir kısmı, konu bakımından yetkisizlik ya da başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemezlik kararlarına konu olmaktadır. Hangi haklara ilişkin olarak, hangi yolların tüketilmesinden sonra bu yola gidilebileceğini anlamak için, Anayasa Mahkemesi'nin ve AİHM'nin içtihat-larının bilinmesi gerekir. Bu çalışmada Anayasa Mahkemesi'nin kovuşturmaya yer olmadığı kararları bağlamında verdiği kararlar, öğretideki görüşler ışığında sınıflandırılarak bir incelemeye tâbi tutulmaktadır. Mahkemenin içtihadı uyarınca, bu konuda adil yargılanma hakkını esas alan başvuruların herhangi bir başarı şansı yoktur. Zira Mahkeme, Perez/Fransa kararında sayılan istisnalar hariç, üçüncü kişilerin cezalandırılmasını talep etmeyi suçtan zarar gören bakımından adil yargılanma hakkının kapsamında görmemektedir. Buna karşın yaşam hakkı ile işkence ve insanlık dışı muamele yasağı bağlamında yapılan yeterli bir başvuru sonucunda, Anayasa Mahkemesi'nin devletin usuli (etkili soruşturma) yükümlülüklerinin ihlali dolayısıy-la ihlal kararı verme olasıdır. Diğer maddi haklarda ise Mahkeme, AİHM'nin Perez/Fransa kararındaki yaklaşımını esas alarak, mutlaka diğer hukuk yollarının tüketilmesini talep etmektedir.